Việt Nam là nước có diện tích lúa lớn, tuy nhiên sức cạnh tranh của lúa gạo Việt Nam lại kém hơn so với các nước trong khu vực và thế giới do phần lớn do nông sản Việt xuất khẩu dưới dạng thô, kèm theo khâu chế biến, bảo quản kém nên không đáp ứng được yêu cầu của nhiều thị trường.
Năm 2006, Việt Nam ra nhập WTO, mở ra nhiều cơ hội cho thị trường nông sản Việt. Đến năm 2016, các mặt hàng nông sản của xuất khẩu của nước ta đạt 32,2 tỷ, gấp 4 lần so với trước. Tuy nhiên, riêng mặt hàng lúa gạo, lượng hàng xuất khẩu ở những năm gần đây có dấu hiệu giảm mạnh, khó khăn hơn.
Không chỉ lúa gạo, nông sản Việt đang mất dần sức cạnh tranh trên thị trường, nguyên nhân chủ yếu là do hàng nông sản Việt xuất khẩu dưới dạng thô, khâu chế biến, bảo quản kém. Đặc biệt quy trình sản xuất sử dụng tràn lan thuốc BVTV, phân bón hóa học, chất kích thích, tăng trưởng… nông sản không đạt chuẩn về nông sản sạch, dư lượng thuốc BVTV, hóa chất trong nông sản vượt quá mức quy định.
Mô hình trồng lúa sạch của Công Ty TNHH SX – TM Đại Nam tại Quảng Trị
Tin khởi sắc cho thị trường nông sản Việt khi kim ngạch xuất khẩu ra củ trong nước đạt kỷ lục 2,5 triệu USB trong năm 2016 và có khả năng đạt 3tỷ USD vào năm 2017. Các nhà doanh nghiệp Việt đang dần chú trọng về quy trình canh tác đảm bảo chất lượng nông sản, kiểm soát lượng thuốc BVTV, phân bón hóa học,chất kích thích… trong sản xuất, các khâu thu hoạch, chế biến và đóng gọi được đầu tư hơn… tuân thủ các quy định đảm bảo chất lượng nông sản.
Những nỗ lực của ngành nông nghiêp Việt Nam đã được đền đáp xứng đáng khi các thị trường lớn khó tính: Hàn Quốc, Australia, Nhật Bản, Mỹ …đang dần nhập khẩu lại nông sản Việt Nam khi đáp ứng được các yêu cầu , đặc biệt là các quy định trong khâu chế biến và bảo quản nông sản.
Tái cơ cấu nền nông nghiệp là vấn đề quan trọng, tuy nhiên nếu tái cơ cấu mà không chú trọng, nâng cao khâu chế biến, bảo quản nông sản thì nông sản Việt cũng không đủ sức cạnh tranh trên thị trường quốc tế.
Để thục hiện tốt việc chế biến, bảo quả nông sản cần có sự phối hợp giữ nhà nông, nhà nước và doanh nghiệp.Nhà nước cần đưa ra các tiêu chuẩn buộc nhà nông và doanh nghiệp đáp ứng, đồng thời có những chính sách hỗ trợ cho doanh nghiệp đầu tư cho chế biến bảo quản nông sản sau thu hoạch.